Axşam Futbola baxaq yoxsa Operaya gedək? Sex'lərin mübarizəsi və Nash tarazlığı.

Oyun Nəzəriyyəsi ilə bağlı 2ci yazıda "Battle of Sexes" yəni "Cinslərin Mübarizəsi" və Nash tarazlığını analiz edəcəyik.

Tam informasiyalı statik oyunları həll etmək üçün DSİİ metodundan daha çox Nash tarazlığı metodundan istifadə olunur. Nash tarazlığı daha əsaslı həll yolu hesab olunur və daha geniş spektrda oyunları analiz etməyə imkan verir. Nash tarazlığı DSİİ ilə də əldə oluna bilər amma tərsi doğru deyil. Nash tarazlığı elə bir tarazlıqdır ki, oyun əgər həmin tarazlıqdadırsa oyunçular başqa bir həmlə etməyə ehtiyac duymurlar. Gəlin aşağıdakı şəkildə təsvir edilən oyuna baxaq:

Nash tarazlığını tapmaq üçün biz sadəcə hər oyunçunun digərinin mümkün hərbir strategiyasına qarşı ən yaxşı strategiyasını tapmalıyıq. Gəlin 1ci oyunçu üçün bunu edək. Əgər 2ci oyunçu Left oynasa 1ci oyunçu Up oynamalıdır. Eyni məntiqlə 2ci oyunçu Middle və Right oynasa 1ci oyunçu uyğun olaraq Up və Down oynamalıdır. Oxşar olaraq deyə bilərik ki 1ci oyunçu Up oynasa 2ci oyunçu Middle oynamalıdır, eyni ilə 1ci oyunçunun Down həmləsinə qarşı 2ci oyunçu Left oynamalıdır. Yuxarıda mümkün strategiyalara qarşı ən yaxşı cavabları sıraladıq. Gəlin görək bu ən yaxşı cavablar hasnı xanada kəsişir vəya hansı xanada hər 2 oyunçunun ən yaxşı cavabları var. Bu Up,Middle xanasıdır. Yəni UM xanası Nash tarazlığıdır, çünki bu nöqtədə heç bir oyunçu sapmaq istəməyəcək. 1ci oyunçu bu xanadan sapsa 1 əvəzinə 0 qazanacaq. 2ci oyunçu sapsa yenə də 2dən az qazanacaq. Beləliklə biz bu oyundakı UM xanasını Nas tarazlığı olduğunu tapırıq. 

Battle of Sexes vəya Cinslərin mübarizəsi. 

Axşam futbol oyunu var, evin kişisi artıq xanımı ilə hansı barda oyuna baxacaqlarını qərarlaşdırıb. Evə gəlir və onu qapıda qarşılayan xanımı sevincək ərinə bildirir ki axşamkı operaya 2 bilet alıb. Cinslərin mübarizəsi bu tipli maraq münaqişələrini təsvir edir. Yuxarıdakı şəkildən göründüyü kimi əgər cütlük birlikdə futbola baxmağa getsə ər 1 qazanacaq xanım isə 0 vəya əksinə operaya getsələr xanım 1 qazanacaq ər 0. Oyun Nəzəriyyəsinə əsasən Opera,Opera və Futbol,Futbol seçimləri eyni anda nash tarazlığıdır. Yəni bu oyunda 2 nash tarazlığı var. Cütlük ya birlikdə futbola baxacaq yada operaya gedəcəklər. Bu oyun necə qurtaracaq, baxır evdə kimin sözü keçir :) 

Read More

Tam informasiya şəraitində statik oyunlar

Bu yazıdan başlayaraq Oyun Nəzəriyyəsini sadədən mürəkkəbə qədər öyrənməyə çalışacağıq. İlk məqaləmizdə Statik oyunları tam informasiya şəraitində analiz etməyə çalışaq.

Statik oyunlarda rəqiblər eyni anda qərar qəbul edirlər. Əgər oyunçuların hər biri digərinin mümkün qazanc matriksi haqqında tam məlumatı varsa belə oyunlar tam informasiyalı oyunlar adlanır. Bu tip oyunların ən məşhuru "məhkum dilemması" oyunudur.

Məhbus Dilemması

İki şübhəli cinayət ittihamı ilə həbs edilir. Polisin onların əleyhinə kifayət qədər dəlili yoxdur. Amma məhkumlardan ən az birinin etiraf etməsi hər şeyi dəyişə bilər. Polis şübhəliləri ayrı kameralarda yerləşdirir və onlara yuxarıdakı mümkün ehtimalları izah edir. Əgər 2 məhkumun hər biri susarsa polis onları mövcud sübutlarla ancaq 1 il həbsdə saxlayacaq. Amma əgər 2-si də etiraf edərsə onda polis onları 6 il həbsdə saxlayacaq. Yox əgər bir susarsa və digəri etiraf edərsə onda susan 9 il həbsdə qalacaq, etiraf edən isə dərhal azadlığa çıxacaq.  Məhkumlar belə bir şəraitdə hansı strategiyanı izləyəcək?

• Məkhumlar bir-birindən xəbərsiz və eyni anda qərar verməlidirlər-Statik Oyun
• Mümkün nəticələr hər 2 məhkum tərəfindən bilinir-Tam informasiya

Gəlin yuxarıdakı suala Oyun Nəzəriyyəsinin ən fundamental alətlərindən olan Dominantlıq edilən Strategiyaların İterativ İxtisarı ( DSİİ) ilə cavab tapaq. 

Əvvəlcə müəyyən edək ki oyunçular hansı strategiyalara və mümkün nəticələrə malikdirlər. 

• Hər bir oyunçu 2 strategiyaya malikdir: "Sus" vəya "Dostunu Sat"
• Oyunda 4 mümkün nəticə var: MM (hər 2-si susur), MF(1-ci məhkum susur, 2-ci satır), FM(1-ci məhkum satır, 2-ci susur),, FF(hər 2-si satır)

1-ci oyunçu susarsa 2-ci ya susacaq vəya satacaq. 2ci oyunçu sussa 1ci üçün satmaq daha əlverişlidir çunki bu halda o susanda qazanacağı 1 illik həbsdənsə satanda qazanacağı 0 illik həbsi üstün tutur. 2ci oyunçu satsa yenə bu halda 1ci oyunçu satsa yaxşıdır, çünki bu halda sussa 9 il həbsdə qalacaq satsa isə 6 il. Beləliklə 1ci oyunçu üçün hər 2 halda satmaq susmağa dominantlıq edir. Və biz dominantlıq edilən strategiyanı yəni susmağı ixtisar edirik. Eyni məntiqi mühakimə ilə biz 2ci oyunçu üçün də satmağın daha əlverişli olduğunu müəyyən edə bilərik. Nəticədə hər 2 məhkum yoldaşını satır və hər 2si 6 il həbsdə qalır. 

Read More

This time Facebook shares it shares

Facebook is expected to trade its shares on May 18 of 2012. Despite of huge global turbulence in global stock markets, chaos in euro zone economies, Facebook's offering is heavily oversubscribed. But there are still some doubts about the company's ability to expand its online advertisement. Some experts suggests that Facebook should develop other formats for online ads system. 

Let's see some amazing facts about this online giant. 

Read More

FAMOUS WRONG GUESSES IN HISTORY - WHEN ALL EUROPE GUESSED WRONG

Please go through below placed ad and its content. “This time is different” syndrome is so evident that I decided not to put additional explanation. But, I do welcome your comments!

FAMOUS WRONG GUESSES IN HISTORY

WHEN ALL EUROPE GUESSED WRONG

The date — October 3rd, 1719. The scene — Hotel de Nevers, Paris. A wild mob — fighting  to be heard. “Fifty shares!” “I’ll take two hundred!” “Five hundred!” “A thousand here!” “Ten  thousand!”

Shrill cries of women. Hoarse shoats of men. Speculators all — exchanging their gold and  jewels or a lifetime’s meager savings for magic shares in John Law’s Mississippi  Company. Shares that were to make them rich overnight.

Then the bubble burst. Down — down went the shares. Facing utter ruin, the frenzied  populace tried to “sell”. Panic-stricken mobs stormed the Banque Royale. No use! The  bank’s coffers were empty. John Law had fled. The great Mississippi Company and its  promise of wealth had become but a wretched memory.

TODAY, YOU NEED NOT GUESS.

History sometimes repeats itself — but not invariably. In 1719 there was practically no way of finding out the facts about the Mississippi venture. How different the position of the investor in 1929!

 Today, it is inexcusable to buy a “bubble” — inexcusable because unnecessary. For now every investor — whether his capital consists of a few thousands or mounts into the millions — has at his disposal facilities for obtaining the facts. Facts which — as far as is humanly possible — eliminate the hazards of speculation and substitute in their place sound principles of investment.

The ad — for a company called Standard Statistics, whose address has since been turned into a Chipotle Mexican Grill — ran on Sept. 19, 1929, about a month before the market crashed.

read about source 

Read More

Financial Repression in the Form of Negative Rates

On 13^th of March FED announced that it will hold its interest rate policy id est keeping fund rates between 0 and 0.25 percent. Before it, many economists stated that FED’s current monetary policy resembles financial repression. The main concerns are about negative real interest rates.

Being a lender to governments or to central banks is deemed as the most riskless lending in conventional literature.  But not in crises times. During boom periods even governments or central banks of advanced economies are running beyond threshold of secure debt burdening and when a crises, in its all forms, knock the door it turns out that there is a substantial debt overhung.  In that case supreme authorities tend to manipulate their debts with the form of hidden taxation which enables them to liquidate debt overhang and to ease the burden of servicing the debt.

Such manipulations or policies known as financial repression can be observed when there are consistent negative real interest rates (yielding less than the rate of inflation) and this is equivalent to a tax on bondholders or generally savers.  Negative interest rates help governments to reduce deficit and liquidate the debt they have in their own favor.  Negative interest rates are usually accompanied by expansive monetary policy and high central bank intervention into economy.

Read More

Asimmetrik İnformasiya- Akerlofun Avtomobil Bazarı Modeli

Asimmetrik informasiya (Aİ), yəni iqtisadi sövdələşmələrdə hər iki tərəfin eyni səviyyədə informasiyaya malik olmaması, müqavilə nəzəriyyələrində geniş analiz olunur. Satılan əmtənin keyfiyyəti haqqında alıcının satıcı ilə müqayisədə bərabər məlumatının  olmaması (əsasən malın keyfiyyəti əslində aşağı olduqda) informasiya asimmetriyasi törədir. Asimmetrik informasiya yanlış seçim (adverse selection), mənəvi xətər (moral hazard) və informasiya monopoliyası kimi neqativ hallara səbəb olur ki, bu da özlüyündə bazar mexanizminin lazımı şəkildə çalışmamasına səbəb olur.

2001-ci ildə mövzuya töhvəsinə görə Nobel almış Akerlofun, avtomobil bazarı modeli (söhbət işlənmiş avtomobillər bazarından gedir) buna çox gözəl bir nümunədir.

Tutaq ki, avtomobil bazarındakı avtomobilləri 2 qrupa bölmək olar: Limonlar (Lemons-Amerika məişət dilində alınandan sonra keyfiyyətsiz olduğu məlum olan avtomobilə deyilir) və gilaslar (Cherries-yaxşı keyfiyyətli avtomobil). Avtomobil alarkən bəzi keyfiyyət göstəricilərini, məsələn əvvəlki sahibin avtomobili nece idarə etməsi, hissələrin keyfiyyəti, qəza tarixcəsi kimi halları müəyyənləşdirmək olduqca çətindir.

Deyək ki, q istifadə olunmuş avtomobilin keyfiyyətidir və (0,1) aralığında dəyişir. Ona görə də bazara çıxarılan işlənmiş avtomobillərin orta keyfiyyəti 1/2 dir. Bazarda q keyfiyyətli avtomobillərə 2/3q qiymətini verməyə hazır olan çoxlu sayda alıcı var. Eyni zamanda bazarda öz q keyfiyyətli avtomobillərini q qiymətinə satmaq istəyən kifayət qədər çoxlu sayda satıcı da var. Əgər asimmetrik infiormasiya problemi olmasa idi avtomobillər (2\3q,q) aralığındakı hər hansı bir sövdələşmə qiymətinə satılacaqdı və hər kəs razı qalacaqdı. Amma Aİ olduğuna görə alıcılar bazardakı orta keyfiyyətə görə avtomobil haqqında müəyyən qənaətə gəlməli olurlar.  Və ona görə də orta keyfiyyətin -  q_orta olduğu bazarda alıcılar avtomobillərə 2\3q_orta  verməyə hazırdılar.  Tutaq ki, bazarda tarazlıq qiyməti p dir. Bu qiymətdə, avtomobillərinin keyfiyyəti p-dən aşağı olan satıcılar bazara avtomobillərini çıxarıb satmaq istəyəcəklər. Ona görə də bazardakı avtomobillərin orta keyfiyyət qiyməti p\2 olacaq. Təbii ki, hər bir alıcı max tələb olunan qiymətin 2\3 verməyə hazır olduğu üçün alıcılar max (2\3)(1\2)p =3\4p verəcəklər. Və nəticədə heç bir avtomobil satılmayacaq. Çünki 3\4p < p.

Modeli bele xülasə etmək olar:

Ai olduğu üçün keyfiyyətsiz avtomobil sahibləri avtomobillərini bazara çıxardıb yaxşı keyfiyyətli  avtomobil  kimi göstərərək satmağa çalışacaqlar və alıcılar da bunu bildiyindən bazardakı orta keyfiyyəti nəzərə alacaqlar. Nəticədə bazardakı orta keyfiyyətdən artıq keyfiyyətə malik  avtomobil  bazardan sıxışdırılıb çıxarılacaq və bazarda yalnız orta və ondan aşağı keyfiyyətli  avtomobil  qalacaq.

Bele çıxır ki, yaxşı keyfiyyətli  avtomobil  sahibləri heç vaxt  avtomobillərini  işlənmiş  avtomobil  bazarına çıxarmayacaqlar və əgər siz işlənmiş  avtomobil  bazarından  avtomobil  almaq istəyirsinizsə sizi orta və aşağı keyfiyyətli avtomobillər gözləyir.

Read More

One more efficiency test for market economy-Return to Schooling: Does market economy reward education more than communism?

This paper aims to analyze the change in return to schooling in Hungary, via comparing communism and market economy periods. As the philosophy of each system is very different, it causes differences in treatment of factors of production as well. While getting familiar with main literature of this topic, it turns out that there is not consensus about the main driving philosophy of communism in terms of organizing production. There are some contradictory assumptions on rewarding factors of production, especially personal characteristics under planned economy. According to one them, because of egalitarian approach towards workers, wage profiles were compressed and planners set wages on the base of industry and work profile under communism (Campos and Joliffe, (2003)). So personal characteristics like education were not evaluated and that is why after  transition to market economy in ex-communist countries return to education should increase.

download the paper

Read More

Unorthodox Monetary Policy

Amid harsh discussions about FED’s new-type of bond buying, new concerns aroused on the Bank of England’s unusual monetary policy. As Jo Owen writes:

“After buying £325 billion of debt from the market, the public sector (the Treasury) is paying interest to itself (the BofE) on debt that it owes to itself. It makes no sense for the public sector to owe itself money.”

 The two famous Economist.com blogs host interesting discussions on the topic. Buttonwoods argues that this uncovers monetary repression of the central bank. Commercial banks need bonds issued by the central bank for beefing up their capital and liquidity ratios and furthermore, it serves as a life vest in odd times when commercial banks need the lender of last resort. Share of state bodies in bond markets are increasing contrary to decreasing share of private sector which is the probably lowest since 1970. In her comment on Bloomberg Carmen Reinhart closely focused on this:

“That, too, was a period of rising oil, gold and commodity prices, negative real interest rates, currency turmoil and, eventually, higher inflation.”

Another blog from Economist –Free exchange, recommends different point of view. It suggests to see “a temporary bout of money-financed fiscal policy” as Milton Friedman’s “helicopter drop” of money. When the policy rate is near zero and can’t be reduced, for the sake of boosting the economy this kind of measures can be taken, of course temporarily-argues the blog.

Read More

Portugal to Demonstrate “Greek Symptoms”

While Greece is being rescued by the “United European Forces” economists raise other concerns about other EU country, signaling that Portugal is the number one candidate to be the “Next Greece”.

In spite of the fact that governing council of European Central Bank, speaking after the last week meeting, said “the recent three-year long-term refinancing operation (LTROs) had been an unquestionable success and had removed tail risk from the environment”, quantitative analysis of some experts points to the existence of “tail risk”. Namely, 2% rise of 10-year borrowing costs might be regarded as initial symptoms of unpleasant future. Having sovereign date of 102.7% of GDP in 2011 makes it harder for Portugal to avoid 2^nd bail-out. Furthermore, Citi analysts argue that for clearing its fiscal path Portugal has to undertake around 50% haircut in the form a reduction in the debt held by the private sector.  

reed more 

Read More

Hələlik Kafi Möhkəmlənmə

“THE Financial Times” xəbər verir ki,  Çin Mərkəzi Bankı məzənnə möhkəmlənməsinin sona yetəcəyinə işarə edir. Çin Mərkəzi Bankının yüksək çinli nümayəndələri bazarertəsi bildiriblər ki, Çinin Fevraldakı nəhəng ticarət kəsiri 6 il tədrici möhkəmlənmədən sonra remnibinin dəyərinin tarazlığa yaxın olduğunu göstərdi. “Bu ticarət kəsiri onu göstərir ki, remnibi öz tarazlıq dəyərinə çox yaxındır” deyə Çin rəsmisi bəyan edib. Son aylarda bəzi istisnalar olmaqla Çin ticarət defisiti yaşayır, baxmayaraq ki, 2011-ci ildə tamamilə müsbət ticarət saldosu müşahidə olunmuşdur. Artan mal idxalı ticarət profisitinə töhvə versə də yüksələn əmək haqqı xərcləri bu effekti neytrallaşdırır. Artıq mütəxəssislər ucuz Çin məhfumunun arxada qala biləcəyini qeyd edirlər, çunki təkcə Tayvandakı Apple iPad istehsalçıları keçən ay ərzində maaşları 16-25% aralığında artırmağa məcbur olmuşlar.

Danılmaz həqiqətdir ki, Çin iqtisadiyyatı artıq çox uğurlu bir şəkildə balanslanşdırılıb. Lakin hələ də qabaqda maliyyə sisteminin sərbəstləşdirilməsi, investisiyanın azaldılması və innovativ iqtisadiyyata keçilməsi kimi həlli vacib məsələlər dayanır.

Ətraflı oxu (İngilis dilində)  

Read More